Accordeon

Een accordeon is een muziekinstrument en wordt vanwege de manier van geluidvoortbrenging tot de aerofonen gerekend. Op basis van de bespeling is het een toetsinstrument. Het instrument wordt accordeon genoemd vanwege de constructie van het mechaniek van de linkerhand. Door een matrix van stangen en knoppen wordt een drietal tonen tegelijk geproduceerd, een akkoord. De accordeon werkt volgens hetzelfde principe als een mondharmonica. De lucht wordt hier echter aangevoerd door een balg. In de kast zitten de tongen die het geluid voortbrengen. Een groep van 1 of meer tongen noemt men een register. Door middel van knoppen boven de toetsen kan men tijdens het bespelen van register wisselen. Soms worden één of meer registerknoppen zo gemonteerd dat ze al spelend met de kin te bedienen zijn (kinregister) of (eveneens al spelend) met de onderarm. Meestal betreft het dan het 'master'-register waarmee alle tongen voor die toon tegelijk van lucht worden voorzien. Een accordeon wordt vaak verward met andere instrumenten die gebaseerd zijn op het gebruik van doorslaande tongen, zoals de trekzak of harmonica, de concertina en de bandoneon. Een accordeon is echter niet wisseltonig; bij trekken en duwen wordt dezelfde toon geproduceerd. Een accordeon wordt wel eens beschreven als buik-orgel. Accordeons worden gemaakt met aan de rechterhand een piano-klavier klavieraccordeon of met 3 tot 5 rijen knoppen knopaccordeon. KLAVIERACCORDEON. Een klavieraccordeon is de meest gebruikte soort accordeon en wordt aan de rechterhand bespeeld met een klavier zoals zoals dat gebruikelijk is op een piano. De linkerhand speelt - ook bij een klavieraccordeon - een knoppenmatrix waarmee akkoorden gevormd kunnen worden. De toonomvang van een klavieraccordeon wordt beperkt door de noodzakelijke breedte van de toetsen. Een grote 120-bas klavierakkordeon heeft een omvang van ca 3 1/2 octaaf, kleinere (48-bas) ca 2 octaven. KNOPACCORDEON. Een knopaccordeon is het wat minder bekende zusje van het in Nederland meer gebruikelijke klavieraccordeon. De melodiekant (voor rechterhand) is hierbij uitgevoerd met 3 tot 5 rijen knoppen. Er zijn twee grote voordelen van een knoppenklavier boven het pianoklavier: een knoppenklavier heeft minder ruimte nodig waardoor de spanwijdte voor een octaaf klein blijft. het is bijzonder eenvoudig om a vue te transponeren; domweg het verplaatsen van de hand is voldoende. Hoewel een knopaccordeon uiterlijk lijkt op een trekzak is het wat speelmogelijkheden aangaat een nogal verschillend instrument; een klavieraccordeon heeft daarentegen nagenoeg dezelfde mogelijkheden, alleen het klavier is anders. Een bijzondere variant van de knopaccordeon is de Russische bayan.